Copyright © 2011 Cevad Memduh Altar
Ankara Radyosu
22 Kasım 1968, Cuma
Saat: 20.30
(Banda alındı.
8.11.1968)
(Hazırlayan ve sunan: Cevad Memduh Altar)
Sayın dinleyenlerim,
Bu programımızda Sibelius’un sanatını inceleyeceğiz; Finlandiyalı büyük bestecinin anlatım gücünü yorumlamaya çalışacağız.
Çağdaş Fin besteciliğinin, millî okulların ileri bir kolu olduğunu herkes bilir. Fin müzik sanatını, Orta Avrupa yaratma esprisi oldukça etkilemiştir; Fin bestecileri de Orta Avrupa’ya dayalı sağlam bir kuruluş üstünde eser vermişlerdir; yaşadıkları ülkenin tabiat fizyolojisini, etnik-folklorik özelliklerini bu eserlerde dile getirmişlerdir.
Jean Sibelius, vatanıyla ilgili yaşantıları, uluslararası değerdeki ortak teknikle işleyerek, başka topluluklara da tanıtıp yaşatan bir besteci idi; her yerde sevilip sayılan eserlerini yaza yaza yaşlandı ve 1957 yılında 92 yaşında öldü.
Bu akşam Sibelius’dan dinleyeceğimiz ilk eser: Finlandia adlı (Op.26) bir bestedir; bu senfonik eser, sanatçının tabiatı yorumlama açısından meydana getirmiş olduğu bir sıra senfonik yaratışın sonuncusudur. Sibelius, 1899 yılında yazdığı bu eserde, müzik dışı düşüncelerden etkilenmiştir; sanki seslerin renkleriyle işlenmiş bir tablo meydana getirmiştir. Sibelius’un, yaşadığı ülkenin tabiat özelliklerine bu eserde yer vermiş olduğu bir gerçektir. Burada karşılaşılan temalar, folklora bağlı açık birer röportaj olmaktan çok uzaktır. Burada hacim ve ağırlık dengesi, eserin her yönünü eşit güçte etkilemiştir. Kompozisyonun akışı içinde yer yer beliren ağır ve kuvvetli hamleler, Sibelius gibi bir bestecinin yaratma kişiliğini açıkça belirtmektedir. Hele eserde sık sık duyulan la-bemol majör temanın kendine öz melodisi, sanatçının Finlandiya’dan gelen anlatım gücüne sanki görünür bir beden vermiştir.
Sayın dinleyenlerim, şimdi Sibelius’un Finlandia adlı senfonik eserini, Herbert von Karajan yönetiminde, Berlin Filarmoni Orkestrası’ndan dinleyelim.
Finlandia Op.26 (Andante sostenuto – Allegro moderato – Allegro)
Jean Sibelius (1865-1957)
Şef: Herbert von Karajan
Berlin Filarmoni Orkestrası
Sayın dinleyenlerim, şimdi de Jean Sibelius’un re-minör Op.47 keman ve orkestra konçertosunu dinleyeceğiz.
Sibelius’un re-minör Op.47 Keman Konçertosu, müzik literatürünün en ön planda yer alan senfonik eserleri seviyesindedir. Bu konçertoda karşılaşılan temalar ile bunların kendine öz işlenişleri, Sibelius’un Batının büyük bestecileri arasında layık olduğu yeri almasını sağlamıştır. Bu ünlü eser, Finlandiya’yı, köyleri, şehirleri, ulu, sessiz tabiati, insanları, kısacası her yönü ile dile getirmiştir ve besteciye dünya çapında ün sağlamıştır. Sibelius bu eserde, içten duyup yaşadığını seslerle anlatmıştır. Besteci, ilk olarak 1903 yılında Helsinki’de çalınmış olan bu konçertoyu, sonradan esaslı değişikliklerle yenilemiş ve eser son şeklini 1905 yılında elde etmiştir.
Bu eserin üç bölümünde de karşılaşılan uzun süreli temalar, kendine öz bir anlayışla işlenmiştir ve burada tema işlemenin geleneksel tekniği daha çok kişisel açıdan değerlendirilmiştir. Sibelis, bu konçertoda, kemanın hareket gücünü yükseltmek ve bu âletin ses kapasitesini gereği gibi belirtebilmek için, tok sesli ağız sazlarıyla yaylı sazların olağanüstü değerdeki kontrast gücünden yararlanmıştır ve böylelikle çok enteresan bir dokunun meydana gelmesini sağlamıştır.
Şimdi de sayın dinleyenlerim, Jean Sibelius’un 3 bölümlü Op.47 Keman Konçertosunu, viyolonist Christian Ferras’tan ve Herbert von Karajan yönetimindeki Berlin Filarmoni Orkestrasından dinleyelim.
Jean Sibelius (1865-1957)
Konzert für Violin und Orchester (Keman ve Orkestra için Konçerto)
Re-minör Op.47 (Allegro moderato – Adagio di molto – Allegro ma non tanto)
Keman: Christian Ferras
Şef: Herbert von Karajan
Berlin Filarmoni Orkestrası