Copyright © 2011 Cevad Memduh Altar
“Radyo Dergisi”
Aralık 1948
Sayı: 83-84
Birleşmiş Milletler Eğitim, Fen ve Kültür Teşkilatı (UNESCO) Beyrut’ta yaptığı Genel Kurul toplantısında milletlerarası kültür münasebetlerini geliştirmek için millî radyo teşekküllerinin milletlerarası kültür yayınları tertip etmelerine karar vermiştir.
Genel Kurulda müzakere ve kabul edilen teklifler, Aralık ayı içinde Paris’te UNESCO’nun Program Komisyonu tarafından tespit edilmiştir. Memleketimiz adına Program Komisyonunun çalışmalarına iştirak etmiş olan Radyo Dairesi Müdürü Cevad Memduh Altar, 9 Aralık 1948 günü Paris’ten memleketimize hitaben aşağıdaki konuşmayı yapmış ve milletlerarası radyo yayınlarına dair aydınlatıcı bilgi vermiştir.
1946 yılında kurulan “Birleşmiş Milletler Eğitim, Fen ve Kültür Kuruluşu” (UNESCO)’nun Paris’te tertip ettiği Radyo Program Komitesi konferansına memleketim adına delege olarak katıldım.
Birleşmiş Milletler arasında kültür mübadelesi yaparak yakınlığı sağlamak, milletleri bilim ve sanat yoluyla da barışa ulaştırmak için bütün gayretini sarfeden UNESCO’nun Paris’teki Genel Merkezinde yapılan bu toplantıya 17 memleket ile milletlerarası radyodifüzyon birlikleri davet edilmişti. Konferansa iştirak eden memleketler, alfabe sırasıyla şunlardır: Avustralya, Belçika, Birleşik Amerika, Brezilya, Çekoslovakya, Çin, Fransa, Güney Afrika, Hindistan, İngiltere, İsviçre, İtalya, Kanada, Meksika, Türkiye, Uruguay.
Delegeleri konferansa müşahit [Gözlemci] olarak davet edilen iki teşekkülün birincisi, 1938 yılından beri azası bulunduğumuz Cenevre’deki “Milletlerarası Radyodifüzyon Birliği”dir. İkincisi ise, merkezi Brüksel’de bulunan “Milletlerarası Radyodifüzyon Organizasyonu”dur.
Radyo yayınları alanında yapılacak milletlerarası işbirliği ile ilgili konuları içine alan konferans gündeminin esas ruhu, şu iki nokta etrafında toplanmakta idi:
1) Tanınmış radyo eksperlerinin iştirakiyle teşkil edilecek devamlı bir program tali komitesinin, eğitim, bilim ve kültür alanında hazırlayacağı çeşitli yayın malzemesine Birleşmiş Milletler’in millî radyo postalarında zaman ayrılması,
2) Birleşmiş Milletler’in radyo vasıtasıyla kendi aralarında yapacakları kültür mübadelesi.
Konferansın gayesi, bu iki maddeye dayanmakla beraber, gündemin başlıca maddelerini şu şekilde sıralamak da mümkündür:
1) UNESCO Radyo Dairesinin Haberleşme Şubesince hazırlanan raporun, okunup münakaşa edilmesi.
2) Haberleşme Şubesi Proje Bürosu tarafından yapılan hazırlıkların incelenmesi.
3) Konferansa sunulan mütehassıs raporlarının tetkiki.
4) UNESCO’dan eğitim, bilim ve kültür alanında gönderilecek malzeme ve millî radyo postaları arasında yapılacak mübadele ile ilgili esasların tayini.
5) Milletlerarası değerde radyo programları tanzimi bakımından lüzumlu bir arşivin ve bir haberleşme servisinin ihdası.
6) Millî radyo postalarında çocuklar için terbiyevi ve genel konularda yayınlar yapılması.
7) Millî radyo postalarında gençlere ve büyüklere hitap edecek programlara zaman ayrılması.
8) UNESCO Radyo Dairesinde eğitim, bilim ve kültür alanında yayın yapacak mütehassıs personelin yetiştirilmesi.
9) UNESCO Program Komitesi ile Program Tali Komitesinin gelecekteki çalışmalarıyla ilgili esasların tespiti.
Bu konferansa Belçika Millî Radyodifüzyon Enstitüsü Genel Müdürü Theo Fleischmann’ı oy birliğiyle Başkan seçtikten sonra, 25 Ekim 1948 Pazartesi sabahı saat 10.00’da UNESCO’nun Paris’te Avenue Kleber 19 numaradaki genel merkezinin toplantı salonunda görüşmelere, tartışmalara başladık; ve geceli gündüzlü devam eden bir çalışma sonunda, 2 Kasım 1948 Salı günü akşamı, müzakere ve münakaşalarımızı memnuniyet verici bir neticeye ulaştırdık. Bu arada telif ve icra hakları meselesinden maada, gündemde olmayan daha birçok önemli noktalar da birer esasa bağlanmış oldu.
Elde edilen netice, UNESCO’nun 3. Genel Kurul toplantısına sunulacak 11 maddelik müzekkeresinde izah edilmiştir. UNESCO’nun 1947 yılında hükümetimizin de iştirakiyle Meksika’da yaptığı 2. Genel Kurul toplantısında verilen karar gereğince bu konferansta tespit edilen esaslar, 17 Kasımda UNESCO’nun Beyrut’ta yapacağı 3. Genel Kurul toplantısına sunulacak ve komitemizin raporu bu konferansta da tetkik edildikten sonra, Birleşmiş Milletler’in millî postalarında, mevcut imkânlar nispetinde tatbik mevkiine girmiş olacaktır (*).
Milletler arasında kültür münasebetlerini geliştirmek maksadıyla millî radyo postalarından istifade etmek için UNESCO’nun Program Komitesi bu sene Ekim sonunda Paris’te bir toplantı yapmış ve 10 maddelik bir tasarıyı kabul etmiştir. Tasarıya göre Program Komitesi en az 18 kişilik bir radyo mütehassısları grubundan müteşekkil olarak her sene UNESCO’nun merkezinde toplanacak, millî radyo istasyonları arasında müşterek gaye için yapılacak programları tespit edecek ve teşekkülün sekreterine bildirecektir.
Program Komitesi’nin UNESCO’ya dahil devletlerin temsilcilerinden mürekkep olacağı dikkat nazarına alınmış ve her milletin kendi içtimai bünyesine uygun şekilde program tespiti sağlanması esas kabul edilmiştir. Bu maksatla Program Komitesi aşağıdaki gayeleri tahakkuk ettirmesi için UNESCO tarafından her millete bilgi ve malzeme teminini teklif etmiştir:
1) Milletler arasında eğitim, fen ve kültür münasebetlerini en muvafık [uygun] şekilde geliştirmek için program numuneleri,
2) Muhtelif memleketlerdeki günlük meseleler hakkında görüşlerin tespiti,
3) Eğitim, fen ve kültür sahasında her milletin sağladığı terakkilere [ilerlemelere] dair malumat verecek aktüel röportajlar,
4) Dünya ölçüsünde mevzulara dair tanınmış şahsiyetlerin konuşma yapmaları.
Bunlardan maada, Program Komitesi, millî radyolar tarafından yayınlanmak maksadıyla UNESCO’nun eğitim, fen ve kültür mevzuları ile ilgili haftalık ve 15 dakika sürecek bültenler tanzim etmesini muvafık görmüştür.
Bu bültenler başlıca aşağıdaki mevzuları ihtiva edecektir:
a) Bütün dünyada neşredilen önemli kitaplar hakkında bilgi,
b) Dünya milletlerine daha iyi bir istikbal sağlayacak eğitim, fen ve kültür gelişmeleri hakkında tasavvurlar,
c) Milletler arasında daha yakın münasebetler temin etmek için bilhassa seyahatin önemini belirtecek bilgi,
d) Her memleketin diğer milletlerin tanınmış şahsiyetleri hakkında kendi vasıtaları ile bilgi yayması,
e) Bugünkü eğitim sistemlerine dair lehte ve aleyhte görüşleri belirtecek şekilde münakaşa esası üzerine programlar tespiti,
f) İleride milletler arasında anlaşmazlık ve harp tehlikelerini önlemek üzere ne gibi tedbirler alınmasına dair malumat,
g) Dünya nüfusunun artması karşısında gıda istihsalinin de mütenasiben [oranlı olarak] arttırılması için milletler arasında işbirliği yapılmasını ve müşterek gayretler sarf edilmesini sağlayacak şekilde mütehassıslar tarafından bilgi yayınlanması.
Bu programların tatbik sahasına konması için her memleketin kendisine düşen vazifeyi yerine getirmesini sağlamayı UNESCO Genel Sekreterliği milletlerle daimi teması muhafaza etmek suretiyle tahakkuk ettirecektir. Genel Sekreterlik, kabul edilen bu mevzulara dair görüşlerini ve ayrıca hususi programlar tanzim ederek UNESCO’ya göndermelerini üye memleketlerden talep edecektir.
Bütün bu programlara ait muhtelif memleketlerden gelen malzemeyi toplamak ve bunları tevzi etmek üzere, Program Komitesi, bir “kliring” merkezi tesis edilmesini kararlaştırmıştır.
Program Komitesinin önemle üzerinde durduğu bir mesele de eğitim (scolaire) programları hakkında muhtelif memleketlerin görüşlerine dair malumat toplamaktır. Bu maksatla bir an evvel Cenevre’deki Milletlerarası Eğitim Bürosu ve buna mümasil [benzer] teşekküllerle temasa geçerek elde edilecek malumatı millî radyo idarelerine tevzi etmeyi [dağıtmayı] kararlaştırmıştır. Scolaire programların tanziminde müşavir vazifesini görmek üzere UNESCO merkezinde çalışacak 3 prodüktör ve 3 eğitim mütehassısından müteşekkil bir İstişare Komitesi kurulması muvafık [uygun] görülmüştür.
Program Komitesi, scolaire programları meyanında bilhassa çocukları ilgilendirecek yayınlar yapılmasını da ön planda tutmaktadır.